กราบเรียนท่านประธานที่เคารพ ท่านสมาชิกท่านวิชัย สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัด ชุมพร วันนี้ท่านนายกรัฐมนตรีติดภารกิจนะครับลาพักร้อน ท่านมอบหมายให้ผมมาตอบ กระทู้ถามที่เพื่อนสมาชิก ท่านวิชัย สุดสวาสดิ์ ได้ตั้งกระทู้ถามถึงประเด็นเรื่องที่ดินประเภท ส.ป.ก. ซึ่งจากการตั้งกระทู้ถามของท่านวิชัย ผมในนามของพี่น้องครอบครัว ส.ป.ก. ต้องขอขอบคุณท่านวิชัยที่ได้ตั้งประเด็นสำคัญที่เกี่ยวกับที่ดินในเขตปฏิรูปที่ดิน ซึ่งถือว่า เป็นพื้นที่เกือบ ๔๐ ล้านกว่าไร่ ที่พี่น้องเกษตรกรเข้าทำกิน ด้วยปัญหาต่าง ๆ ตามที่ท่านผู้ตั้ง กระทู้ถามว่าพื้นที่ที่อยู่ในเขตปฏิรูปที่ดินมีข้อจำกัดในการเข้าถึงแหล่งทุน ในการเปลี่ยนมือ ในการตกทายาท ในการประกอบธุรกิจที่เป็นเฉพาะเกษตรเท่านั้น ตามข้อเท็จจริงที่ท่านได้ นำเสนอ ก่อนอื่นต้องขอกราบเรียนท่านประธานว่า สำนักงานปฏิรูปที่ดินที่เราเรียกว่า ส.ป.ก. มีวัตถุประสงค์ตั้งแต่ในยุคที่ท่านสัญญา ธรรมศักดิ์ ท่านเป็นนายกรัฐมนตรี มีพี่น้องประชาชนได้เข้ามาร้องเรียนรัฐบาลในยุคนั้นว่า มีความไม่เป็นธรรมในสังคม เกิดปัญหาความเหลื่อมล้ำทางสังคมในเรื่องของการจัดที่ดินในการทำกิน มีพี่น้องคนไทย จำนวนมากที่ไม่มีที่ดินทำกิน ดังนั้นในปีนั้น ตั้งแต่ปี ๒๕๑๕ จนถึงปี ๒๕๑๘ จึงเป็นที่มาของ การตั้งสำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ในวันที่ ๖ มีนาคม ๒๕๑๘ มีการสถาปนา สำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม เพื่อแก้ปัญหาความยากจน แก้ปัญหาที่ดินทำกิน ให้กับพี่น้องเกษตรกร และในปีนั้นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๙ พระองค์ ทรงพระราชทานที่ดินที่เป็นทรัพย์สินส่วนพระองค์เป็นที่ดินแปลงแรก และเป็น ส.ป.ก. แปลงแรก ประกาศให้สำนักงานปฏิรูปที่ดินมาจัด มาปฏิรูปที่ดินเพื่อให้กับพี่น้องเกษตรกร ชาวจังหวัดพระนครศรีอยุธยา ดังนั้นจะขออนุญาตกราบเรียนท่านประธานว่าคำว่า ปฏิรูปที่ดิน หมายถึง การนำที่ดินซึ่งเป็นของรัฐมาปฏิรูปให้เกิดประโยชน์กับพี่น้องเกษตรกร เพื่อให้เข้ากับบริบทความเป็นจริงตามกาลเวลา และสภาพความเป็นจริงของสังคมในแต่ละ ยุคแต่ละสมัย ดังนั้นตั้งแต่ปี ๒๕๕๘ ปีนี้ ๒๕๖๖ ฉะนั้นการเปลี่ยนแปลงของบริบทของบ้าน ของเมือง ของพื้นที่แต่ละพื้นที่ก็เปลี่ยนแปลงตามกาลเวลา ดังนั้นพี่น้องเกษตรกรที่ได้รับ อนุญาตเข้าทำประโยชน์ทำกินในที่ดิน ส.ป.ก. ตั้งแต่ปี ๒๕๑๘ มาเรื่อย ๆ ส่วนใหญ่แล้ว มากกว่า ๗๐ เปอร์เซ็นต์เป็นผู้สูงอายุ ปัญหาของการครอบครองการทำกินที่ดินผู้สูงอายุที่ไม่ สามารถทำภาคการเกษตรได้ มีอย่างเดียวคือตกถึงทายาทลูกหลาน ลูกหลานบางท่านของ บางครอบครัวก็ไม่ประสงค์ที่จะทำภาคการเกษตร ดังนั้นที่ดินเหล่านี้กลับกลายมีปัญหา ไม่สามารถที่จะเดินหน้าของสำนักงานปฏิรูปที่ดินได้ ด้วยนโยบาย ตั้งแต่นโยบาย ครั้งนโยบายชุดที่แล้วซึ่งทางพรรครวมไทยสร้างชาติก็เป็นหนึ่งในนโยบายนั้น ในนามของ พรรคพลังประชารัฐ ในการประกาศจะทำที่ดิน ส.ป.ก. ให้เป็นโฉนดทองคำ ดังนั้นในยุคนั้น ผมได้เปลี่ยนแก้ระเบียบการ ๒ ระเบียบการออกมาเป็นประกาศของคณะกรรมการปฏิรูป ที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ในเรื่องของการใช้ที่ดินในพื้นที่ ส.ป.ก. สำหรับกิจการที่ต่อเนื่องกับ ภาคการเกษตร กิจการที่เป็นการสนับสนุนภาคการเกษตรนะครับ ถามว่าการออกประกาศ ทั้ง ๒ ฉบับซึ่งเป็นที่มาที่ไป ผมถูกอภิปรายไม่ไว้วางใจรัฐบาลว่าไปเอื้อกลุ่มทุน ซึ่งกิจการ ที่เกี่ยวข้องเกี่ยวกับการเกษตร ไม่ว่าจะเป็นอะไรก็ตามที่เกี่ยวข้องกับภาคการเกษตร การเปิด ปั๊มน้ำมัน การทำอะไรที่เกี่ยวกับขายวัสดุก่อสร้าง วัสดุที่เกี่ยวกับภาคการเกษตรสามารถ ทำได้ นอกจากนั้นกิจการที่สนับสนุนการเกษตรก็อย่างที่มีในประกาศ ซึ่งสิ่งเหล่านี้มันมี ปรากฏในประกาศทั้ง ๒ ฉบับ ถามว่าเพียงพอและตอบโจทย์หรือยัง ยังครับ ดังนั้นปัญหา ที่เพื่อนสมาชิกได้ตั้งกระทู้ถามว่า ถึงเวลาหรือยังที่เราจะเปลี่ยนที่ดิน ส.ป.ก. ให้เป็นโฉนด ที่ดิน คำว่า โฉนดที่ดิน คือโฉนดที่กระทรวงมหาดไทยโดยกรมที่ดินกำกับดูแล แต่ภายใต้ เงื่อนไขพระราชบัญญัติ ส.ป.ก. ปี ๒๕๑๘ ประกอบกับฉบับปรับปรุงแก้ไขมาจนถึงทุกวันนี้ ที่ดิน ส.ป.ก. เป็นที่ดินบางแปลงที่ได้รับพระราชทานจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ที่ดิน บางแปลงเป็นที่ดินที่เราได้รับมอบหมายจากหน่วยงานราชการต่าง ๆ โดยมีเงื่อนไขผูกพัน ผูกมัดว่าจะต้องเป็นที่ดินของรัฐ แต่มีวัตถุประสงค์ในการให้พี่น้องเกษตรกรเข้าทำกิน ดังนั้น ด้วยระเบียบนะครับตาม พ.ร.บ ปี ๒๕๑๘ ประกอบกับระเบียบที่เราปรับปรุงหลาย ๆ ระเบียบ การเปลี่ยนแปลง ส.ป.ก. ๔-๐๑ เราทำได้เพียงแค่เป็นโฉนดเพื่อการเกษตร ซึ่งยัง กำกับดูแลโดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ภายใต้การกำกับดูแลของสำนักงานปฏิรูปที่ดิน แต่ถามว่าโฉนดเพื่อการเกษตรคืออะไร เพื่ออะไร เป็นสิ่งที่ผมจะนำเรียนท่านประธานนะครับ เพื่อให้ท่านสมาชิกผู้ตั้งกระทู้ถามได้ไปบอกพี่น้องประชาชน ซึ่งเป็นสิ่งที่ดีที่เราจะกระจาย ข่าวถึงพี่น้องประชาชน
๑. ปัญหาไม่สามารถเปลี่ยนมือได้ เราแก้โดยใช้ระเบียบตามที่ผมได้นำเรียน คือ พ.ร.บ. ส.ป.ก. ตั้งแต่ปี ๒๕๑๘ ฉบับต้องปรับปรุงและระเบียบต่าง ๆ ๑. เราสามารถ เปลี่ยนมือโดยตกสู่ทายาท ซึ่งของเดิมทำได้อยู่แล้ว ๒. การเปลี่ยนมือไปยังเกษตรกรด้วยกัน ที่จะทำภาคการเกษตร ถามว่าการเปลี่ยนมือทั้ง ๒ อย่างนี้ ต่อไปเมื่อเกษตรกรที่มีปัญหา ณ เวลานี้ผู้สูงอายุไม่สามารถทำภาคการเกษตรได้ การเปลี่ยนมือจากนาย ก นาย ข ทำอย่างไรครับ ท่านต้องมาเปลี่ยนที่ ส.ป.ก. ท่านต้องแจ้ง ส.ป.ก. แต่ละจังหวัดว่าท่าน ขอสละสิทธิในการครอบครอง ส่วนจะสละสิทธิให้นาย ก นาย ข อย่างไร ก็ไปแจ้งที่ ส.ป.ก. หรือปฏิรูปที่ดินแต่ละจังหวัด ปฏิรูปที่ดินแต่ละจังหวัดก็จะเปลี่ยนกรรมสิทธิ เปลี่ยนสิทธิจาก นาย ก ให้นาย ข ส่วนค่าใช้จ่ายต่าง ๆ เป็นการตกลงระหว่างนาย ก นาย ข และสำนักงาน ปฏิรูปที่ดินจะทำกันตามลำพังไม่ได้เด็ดขาด โดยมีเงื่อนไขว่าบุคคลที่จะรับสิทธิแทน คุณต้อง ทำภาคการเกษตรเท่านั้น คำว่าคำถามว่า ทำภาคการเกษตรแล้วจะไปทำปั๊มน้ำมันได้ไหม หอพักได้ไหม หรือสถานที่ต่าง ๆ เกี่ยวกับเกษตรได้ไหม ตามที่ท่านถาม ๑ ๒ ๓ เมื่อสักครู่ ถามว่าทำได้ไหม ทำได้ครับ ภายใต้ประกาศ ๒ ฉบับ ที่ผมประกาศไปปี ๒๕๖๔ อันนั้นทำได้
๒. ปัญหาการต่อยอดเข้าถึงแหล่งทุนจะทำอย่างไร ที่ผ่านมา ส.ป.ก. สามารถ เข้าถึงแหล่งทุนของรัฐได้เพียงแหล่งเดียวคือ ธ.ก.ส. ปัญหาต่อมาคือเวลา ธ.ก.ส. ประเมิน มูลค่าทรัพย์สิน ประเมินอย่างไร ประเมินกี่เปอร์เซ็นต์ เป็นประเมินแค่ ๕๐ เปอร์เซ็นต์ หรือน้อย กว่านั้น นั่นคือปัญหา ดังนั้นการเปลี่ยน ส.ป.ก. ๔-๐๑ ให้เป็นโฉนดเพื่อการเกษตร วัตถุประสงค์สำคัญคือ สามารถเข้าถึงแหล่งทุนที่เป็นสถาบันการเงินของรัฐ ดังนั้นผมได้ มอบหมายให้เลขาธิการ ส.ป.ก. ไปเซ็น MOU กับกระทรวงการคลังในการเข้าถึง ไม่ใช่ ธ.ก.ส. อออมสิน กรุงไทย หรือธนาคารที่เป็นธนาคารของรัฐทั้งหมด นอกจากนั้น กองทุน ส.ป.ก. ซึ่งมีรายได้จากการจัดเก็บค่าเช่าของพี่น้องเกษตรกร ในที่ดินบางประเภท ที่ผมกำลังจะตอบต่อไป นำมาเป็นกองทุน ส.ป.ก. กองทุนเหล่านี้พี่น้องเกษตรกรสามารถกู้ นะครับ และนอกจากนั้นยังประสานไปยังกรมส่งเสริมสหกรณ์ในการที่จะกู้เงินจากสหกรณ์ ต่าง ๆ ถามว่าเงินกู้สหกรณ์มีจำนวนมากไหม มากกว่าธนาคารบางธนาคารด้วยซ้ำไป ดังนั้น ปัญหาที่เกิดขึ้นกับพี่น้องเกษตรกรที่ไม่สามารถเข้าถึงแหล่งทุนได้ มันก็จะสามารถเข้าถึง แหล่งทุนได้ ถามว่าราคาประเมินทรัพย์สินที่ดินเหล่านั้นประเมินอย่างไรครับ เราจะใช้ กรมธนารักษ์ประเมินเหมือนโฉนดที่ดินทั่วไป ซึ่งสิ่งเหล่านี้กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ จะต้องเซ็น MOU กับกระทรวงคลัง ส.ป.ก. จะต้องเซ็น MOU กับกระทรวงการคลัง โดยกรม แต่ละกรมที่รับผิดชอบหน่วยงานนั้น ๆ
นอกจากนั้นนะครับ เรายังจะเซ็น MOU กับกระทรวงยุติธรรม ศาล สำนักงานตำรวจแห่งชาติในการที่จะใช้เป็นหลักประกันผู้ต้องหา สิ่งเหล่านี้กำลังเป็นสิ่งที่เรา กำลังเดินหน้า วันที่ ๘ ธันวาคม ที่ผ่านมา ผมได้ลงนามประกาศในราชกิจจานุเบกษาในการ เปลี่ยน ส.ป.ก. ๔-๐๑ ให้เป็นโฉนดเพื่อการเกษตรเรียบร้อยแล้ว โดยมีเงื่อนไขว่าผู้ถือครอง ต้องมากกว่า ๕ ปี เพื่อการเกษตรไม่เกิน ๕๐ ไร่ ภาคการอุตสาหกรรมไม่เกิน ๑๐๐ ไร่ เพราะฉะนั้นการเปลี่ยนมือจะต้องถือครองโฉนดไม่ต่ำกว่า ๒ ปี นันคือเงื่อนไขต่าง ๆ ส่วนรายละเอียดต่าง ๆ มีปรากฏในราชกิจจา ฉบับวันที่ ๘ ธันวาคม ๒๕๖๖ ตามที่ผมได้ ลงนามไป ก็ฝากเรียนท่านประธานถึงท่านสมาชิกผู้ทรงเกียรติว่า เราได้เปลี่ยน ส.ป.ก. ให้เป็น โฉนดเพื่อการเกษตรเรียบร้อยแล้วครับ ขอบคุณครับท่านประธาน
ต้องขอบคุณท่านประธานผ่านไปยังท่านสมาชิกได้ตั้งคำถามที่ดีมากนะครับ นั่นแสดงเห็น ได้ท่านเป็น สส. ที่ลงพื้นที่แล้วรับฟังปัญหาพี่น้องประชาชนในพื้นที่ จังหวัดชุมพรถือว่าเป็น จังหวัดที่มี ส.ป.ก. เยอะ และเป็นจังหวัดที่มีพื้นที่ที่เป็นทุ่งเลี้ยงหญ้า ทุ่งเลี้ยงสัตว์ ซึ่งสภาพ ณ เวลานี้สภาพทุ่งเลี้ยงสัตว์มันไม่ใช่แล้ว เพราะฉะนั้นคำถามที่ท่านถามประธานผ่านไปยัง ท่านนายกรัฐมนตรีนะครับว่า ที่ดินที่ไม่อยู่ในพื้นที่ที่ ส.ป.ก. สามารถบริหารจัดการได้รัฐบาล มีนโยบายอย่างไร ผมขออนุญาตตอบท่านประธานว่า หลังจากที่มีการส่งมอบพื้นที่ให้ สำนักงานปฏิรูปที่ดินที่เป็นที่ดินของรัฐ ไม่ว่าจะเป็นป่าไม้ หรืออุทยานหรือที่ดินอื่น ๆ ทุกประเภทที่มอบให้สำงานดินมาปฏิรูปเพื่อการเกษตร การประกาศเขตปฏิรูปที่ดิน สมัยก่อนประกาศทั้งอำเภอ ถามว่าการประกาศทั้งอำเภอ ผมยกตัวอย่างที่จังหวัดที่โคราช ในพื้นที่ที่เกิดเหตุการณ์ยิงกัน ตึก Terminal อันนั้นเป็นพื้นที่ ส.ป.ก. นะครับ เพราะว่า การประกาศครอบทั้งอำเภอ ผมจำไม่ได้อำเภออะไรตอนนั้น สมัยนั้น เป็นประกาศครอบ ส.ป.ก. ทั้งอำเภอเมือง ในบริบทมันเปลี่ยนไป เพราะฉะนั้น ส.ป.ก. นำที่ดินมาปฏิรูปที่ดินได้ เพียงบางส่วน ส่วนที่เหลือกลายเป็นเอกสารที่ไม่เป็นเอกสารสิทธิ อยู่กันแบบเถื่อน ๆ ที่จังหวัดบ้านท่านสมาชิกผู้ตั้งกระทู้ถามว่าเช่นเดียวกันครับ มีที่ดินเถื่อนเยอะมาก แต่เป็น ที่ดินที่พี่น้องประชาชนเข้าอยู่อาศัยและทำกิน รวมทั้งที่ดินที่ทหารขอไปใช้ทำประโยชน์ อย่างที่ผมไปตรวจราชการที่กาญจนบุรีกับท่านนายกรัฐมนตรี มีพี่น้องชาวจังหวัดกาญจนบุรี ถามว่าจะทำอย่างไรทหารขอใช้ทั้งอำเภอ ทั้งจังหวัด ถึงเวลานี้ไม่ได้มีการฝึกแล้ว ที่ดินเหล่านี้ ไม่มีเอกสารสิทธิรัฐมีนโยบายอย่างไร นั่นถือว่าเป็นคำถามที่ดีมากครับท่านประธาน ที่บ้าน เราก็เหมือนกันเชียงราย พะเยา ก็มีเหมือนกัน ตอบว่าพื้นที่ที่สำนักงานปฏิรูปที่ดินไม่สามารถ มาจัดที่ดินได้ในลักษณะของปฏิรูปที่ดิน รัฐมีหน้าที่ต้องทำอย่างไร รัฐบาลหลายยุคพยายาม จะแก้ปัญหาที่ดินที่ไม่มีเอกสารสิทธิเหล่านี้ ดังนั้นสิ่งที่สำหรับรูปดินที่จะต้องทำ คือเรา ต้องการยื่นการยกเลิกกฤษฎีกา ประกาศเป็นเขตปฏิรูปที่ดินทั้งอำเภอ ถามว่าอำเภอที่ได้รับ ผลกระทบมากไม่ต่ำกว่า ๑๑๒ อำเภอ ไม่ต่ำกว่า ๒๑ จังหวัด เพราะฉะนั้นเราต้องถอนยกเลิก พระราชกฤษฎีกาตัวนี้ให้ได้ สิ่งเหล่านี้เป็น Step ต่อไปที่ผมกำลังจะทำ นำเสนอ ครม. ยกเลิกพระราชกฤษฎีกาประกาศเป็นเขตปฏิรูปที่ดินทั้งจังหวัด ทั้งอำเภอ ถามว่าเมื่อเรา ยกเลิกพระราชกฤษฎีกาเหล่านี้ทั้ง ๒๑ จังหวัด ประโยชน์จะเกิดอย่างไรต่อครับ พี่น้อง ประชาชนสามารถยื่นคำร้องออกโฉนดที่ดิน อันนี้คือ Step ต่อไปที่ผมจะทำต่อไป ไม่ใช่ผม หรอกครับ รัฐบาลกำลังจะทำต่อไป นอกจากนั้นที่ดินที่เป็นที่ดินของทหาร ที่ดินที่เป็น ทุ่งเลี้ยงสัตว์ ที่ดินประเภทอื่นก็เช่นเดียวกัน เรามีนโยบายที่จะประกาศยกเลิกมติ ครม. หากเป็นพระราชกฤษฎีกาก็จะยกเลิกพระราชกฤษฎีกา แล้วนำที่ดินเหล่านี้ไปออกโฉนด ให้กับพี่น้องที่อยู่อาศัยที่ทำกิน หากยังเป็นที่ว่างเราก็จะจัดสรรให้กับพี่น้องเกษตรกรต่อไป อันนี้คือนโยบายที่รัฐบาลกำลังจะทำ โดยสำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ต้องขอยกเลิกพระราชกฤษฎีกาเหล่านี้ เราคาดว่าเราจะทำ ในปี ๒๕๖๗ นี้นะครับ
ที่ท่านตั้งคำถามว่า แล้วลูกหลานพี่น้องเกษตรกรที่ไปมีอาชีพเป็นครู เป็นตำรวจ เป็นทหาร หรือทำงานที่มีรายได้อย่างอื่นที่ไม่ใช่เกษตรกรสามารถกลับไปทำ ได้ไหม เรากำลังจะแก้กฎหมายตรงนี้ เพื่อครอบคลุมการออกโฉนดเพื่อการเกษตร เพราะฉะนั้นสิ่งที่ท่านตั้งกระทู้ถามวันนี้ ตั้งแต่การเปลี่ยน ส.ป.ก. เป็นโฉนดการใช้พื้นที่ ที่ไม่อยู่ในเขตปฏิรูปที่ดิน ที่ดินอื่น ๆ ให้เป็นโฉนดที่ดินที่กระทรวงมหาดไทยกำกับดูแล การเปลี่ยนวัตถุประสงค์ของ ส.ป.ก. ที่เป็นโฉนดที่ดินเพื่อการเกษตรในการที่จะให้ลูกหลาน ที่ต้องการทำภาคเกษตร ลูกหลานคนรุ่นใหม่อยากทำภาคเกษตร เราจะเปิดช่องตรงนี้ให้ อยากจะกราบเรียนท่านประธานด้วยความเคารพว่า ผมกำลังจะนำเข้าประชุมคณะกรรมการ ปฏิรูปดินตอนบ่ายนี้ ในเรื่องของการประกาศเขตที่พื้นที่ บริบทมันเป็นพื้นที่ชุมชน พื้นที่เมือง ประกาศเป็นพื้นที่ชุมชน แล้วให้พี่น้องที่อาศัยในเขตพื้นที่ชุมชนทำการเช่ากับ ส.ป.ก. ให้ถูกต้องในอัตราที่กรมธนารักษ์กำหนด ซึ่งไม่แพง สิ่งเหล่านี้จะแก้ปัญหาที่ดินที่ทุกวันนี้ บริบทมันกลายเป็นเมือง ผมยกตัวอย่างพื้นที่ที่จังหวัดภูเก็ตเรากาง ๕ นิ้วมันเป็นโรงแรม ๕ ดาว ๔ ดาว เป็นสถานที่ท่องเที่ยวไปหมดแล้ว ส.ป.ก. ไม่มีนโยบายที่จะไปไล่ทุบไล่รื้อ เหมือนอดีตที่ผ่านมาสร้างปัญหามากมายนะครับ สร้างความเดือดร้อนให้พี่น้องเกษตรกร ที่เคยเป็นเกษตรกร แต่วันนี้เขาเปลี่ยนอาชีพแล้วไปทำมาหากินอย่างอื่นแล้ว เราประกาศ เป็นพื้นที่ชุมชน เขาสามารถเช่านำเงินเข้ากองทุน ส.ป.ก. กองทุน ส.ป.ก. สามารถเงินใช้เงิน เหล่านี้ไปแก้ปัญหาพี่น้องเกษตรกรเหมือนกัน วัตถุประสงค์เหมือนกัน ดังนั้นต่อไปนี้ที่ดิน เถื่อนก็จะไม่มี ที่หน้ามหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวงของท่านประธาน ท่านก็สามารถให้เขาอยู่ แบบถูกต้อง ที่หน้ามหาวิทยาลัยพะเยาที่บ้านผมก็เช่นเดียวกัน เราให้เขาอยู่แบบถูกต้อง ที่บ้านท่านสมาชิกก็เช่นเดียวกัน นี่คือสิ่งที่เราต้องปฏิรูปที่ดิน ชื่อบอกชัดเจนว่าต้องปฏิรูป ที่ดินให้เกิดประโยชน์กับพี่น้องคนไทย ต้องให้เข้ากับบริบทความเป็นจริงของสังคม ไม่ใช่ รักษาไว้เหมือนเดิม ๆ ตั้งแต่ปี ๒๕๑๘ นะครับท่านประธาน ผมได้ตอบคำถามครบถ้วน นะครับ ขอบคุณท่านประธานครับ
อันนี้เป็นเรื่องสำคัญที่ผมได้ให้นโยบายไปว่าต้องไม่เหมือนกับกรมธนารักษ์